«Խարիսխ»
2004թ., մայիս 2
«Երնեկ նրան, ով Մասիսը տուն կբերի»
Այս երազանքն ուներ «Դուշման» մականունն
ստացած քաջ հայորդի Վարդան Ստեփանյանը:
Նա ծնվել է 1966թ. մարտի 9-ին, Երևանում: Ավարտել է Հովհ. Թումանյանի անվան թիվ 32 միջն. դպրոցը: Աշխատել է որպես փականագործ: 1984-ին զորակոչվել է խորհրդային բանակ: Ծառայել է Աֆղանստանում: 1986-ին ընդունվել է ԵՊՀ իրավաբանական ֆակուլտետը: Ուսանողական նստարանից իրեն նվիրել է ազգային ազատագրական պայքարին: Մասնակցել է Երասխավանի, Շահումյանի, Ասկերանի շրջանների ինքնապաշտպանական մարտերին, Կրկժանի, Մալիբեյլիի, Լեսնոյի, Խոջալուի, Շուշիի, Զառիսլուի, Բերդաձորի և Լաչինի ազատագրմանը:
Զոհվել է 1992թ. հուլիսի 3-ին, Մարտունու շրջանի Մյուրիշեն գյուղի մոտակայքում:
Պատմում է քաջ հայորդու մայրը` տիկին Զարիկը.
-Իմ ազգին ես հայրենասեր, անձնազոհ զավակ եմ պարգևել: Որդիս իր կյանքը զոհաբերեց, որ հայ ժողովուրդն ապրի, որ ազատագրված հողի վրա ծաղիկներ բուսնեն, որ հարսանիքներ լինեն, ու մանուկներ ծնվեն:
Թե ազգն ու պետությունը ինչպես կգնահատեն որդուս սխրանքը, դա իրենց գործն է, բայց ես, եթե անգամ մի կտոր հացի կարոտ լինեմ, եթե անգամ փողոցում մնամ, չեմ ցանկանա որդուս կորստի փոխարեն ինչ-որ ուշադրության արժանանամ. ես որդուս տվել եմ, որ ազգս փրկվի ու ապրի, և ոչ թե իմ կյանքը բարելավվի: Կարճ էր Վարդանի ապրած կյանքը, սակայն հասցրածն ու արածը շա՜տ-շա՜տ էր և նաև` շարունակական: Նրա գործն այսօր էլ պետք է շարունակվի, այսօր էլ պիտի Վարդանի ոգով սերունդներ դաստիարակվեն:
Որդուս նպատակը հայ ազգի բարեկեցությունն էր: Վարդանի երազանքն էր, որ Շուշին դառնար համայն հայության մայրաքաղաքը: Հայրենյաց մի բուռ հողը նրա համար թանկ էր անգամ մորից. «Անգամ քո մահը չի կարող ինձ ետ պահել այս պայքարից, մամա՛ ջան…»,- ասաց որդիս ռազմի դաշտ մեկնելուց առաջ:
Շուշիի ազատագրման օրը, երբ մարտիկներն իրենց հաղթանակն էին տոնում, Վարդանը վերցնում է մի շիշ շամպայն, մտնում գերեզմանոց, խոնարհվում ու կաթիլ-կաթիլ շամպայն է կաթեցնում շիրիմներին ու գոչում. «Մե՛ր պապեր, Շուշին ազատագրված է, հանգստացեք»:
Գ. Ալավերդյան
Դուշման Վարդան 